Tứ hợp viện là gì?

CẬP NHẬT NGÀY 28/01/2024

Nếu bạn có xem những bộ phim Trung Quốc thì không còn xa lạ gì với những căn tứ hợp viện đúng không? Vậy kiểu kiến trúc nhà tứ hợp viện này là gì mà lại được giới thượng lưu săn đón như vậy? Đặc điểm kiến trúc, ưu và nhược điểm của loại nhà này ra sao? Nếu bạn đang muốn tìm hiểu về loại nhà này thì có thể tham khảo bài viết dưới đây.

1. Nguồn gốc của tứ hợp viện

Tứ hợp viện hay tứ hợp phòng là một loại kiến trúc cổ của vùng Hoa Bắc Trung Quốc. Kiến trúc này được xây theo bố cục gồm 1 vườn nhỏ ở trung tâm, 4 khu nhà được xây ở 4 hướng Đông Tây Nam Bắc bao quanh.

Theo các tài liệu lịch sử thì tứ hợp viện xuất hiện từ thời Đông Chu, cách đây hơn 2000 năm lịch sử. Qua thời gian dài, ảnh hưởng của lịch sử nên kiểu nhà này cũng có nhiều sự thay đổi khác nhau.

Ví như đến thời Hán việc chọn vị trí, bố trí xây dựng của Tứ hợp phòng được dựa theo sổ tay âm dương. Thời nhà Đường, tứ hợp viện đã kế thừa những truyền thống của Đông và Tây Hán truyền sang đời Tống và Nguyên, bố cục tứ hợp viện phía trước hẹp, phía sau rộng. Đến thời nguyên thì kiến trúc này ngày càng hoàn thiện.

Tứ hợp viện truyền thống của Bắc Kinh ngày này đã được xây dựng với quy mô hoành tráng trong thời kỳ này. Bước sang triều đại Minh- Thanh, tứ hợp viện được hình thành rất độc đáo, nhưng đến thời nhà Thanh thiết kế kiến trúc còn trở nên tinh xảo hơn thời nhà Minh.

2. Ý nghĩa của Tứ hợp viện trên thực tế

2.1 Ý nghĩa về mặt phong thuỷ

Bố cục của tứ hợp viện phù hợp với quan niệm “trời tròn đất vuông”. Nó cụ thể hoá, tạo sự hài hoà theo quan niệm này. Hơn nữa, tấy cả các dòng, công trình đều được xây tường vây, tạo một cụm khép kín, chỉ có một lối mở hướng Đông Nam. Đây là hướng cát tường, nó tương ứng với quẻ “Tốn” trong bát quái.

Bên cạnh đó, các toà nhà cũng được xây dựng chú trọng theo bố cục cân đối, đối xứng, có sự phân biệt trong ngoài, tôn ti trật tự, không chỉ tạo sự đầm ấm, sum họp mà còn mang tới cảm giác an nhàn, thoải mái và thanh bình. Điều này mang tới sự tốt đẹp cho sức khoẻ thể chất, tinh thần của gia chủ.

2.2 Ý nghĩa về đời sống

Kiến trúc của nhà tứ hợp viện đặc biệt phù hợp với điều kiện kí hậu của Trung Quốc, nó điều hoà không khí giúp mát mẻ về mùa hè và ấm áp về mùa đông.

• Về mùa hè, kiểu kết cấu này khiến cho tất cả các không gian, các phòng đều có thể đón được ánh sáng tự nhiên, vừa tốt cho sức khoẻ, vừa tốt cho phong thuỷ. Không những thế, điều này còn hạn chế được sự đe doạ, tàn phá của những cơn bão cát.

• Về màu đông, lối kiến trúc khép kín vừa có thể ngăn chặn những cơn gió lạnh buốt, vừa tạo điều kiện cho ánh nắng mặt trời có thể lan toả, chan hoà khắp nơi.

3. Ưu và nhược điểm của nhà tứ hợp viện

3.1 Ưu điểm

• Nhờ thiết kế hình vuông hoặc hình chữ nhật nên không gian rộng rãi và tối đa được diện tích.
• Có nhiều viện nên đảm bảo về mặt riêng tư cho các thành viên trong gia đình.
• Do diện tích rộng nên sống nhiều thế hệ mà vẫn đảm bảo không gian sinh hoạt không bị ảnh hưởng lẫn nhau.

• Mỗi viện có thể được trang trí khác nhau tuỳ theo sở thích của mỗi người, nhưng vẫn đảm bảo tính thống nhất.
• Có một khoảng sân vườn rộng.

3.2 Nhược điểm

• Vì diện tích đất sử dụng lớn và thiết kế cổ kính nên có giá trị lưu trữ lẫn lịch sử cao.
• Nếu gia đình có ít người sẽ khó có sự liên kết giữa các thành viên.
• Kiến trúc và phân loại tứ hợp viện.

4. Đặc trưng của tứ hợp viện

4.1 Về hình dáng

Tứ hợp viện được xây dựng trên một khuôn viên hình vuông hoặc hình chữ nhật. Các gian nhà được xây dựng xung quanh vườn theo các hướng Đông Tây Nam Bắc. Thiết kế nhà tứ hợp viện phải đảm bảo 4 mặt tường bao quanh là sân vườn và thường có một số kiểu dáng phổ biến như:

• Tứ hợp viện có 1 sân (như dạng tượng hình chữ “khẩu” 口)
• Tứ hợp viện có 2 sân (như dạng tượng hình chữ “nhật” 日)
• Tứ hợp viện có 3 sân (như dạng tượng hình chữ “mục” 目)

Trong vườn, dãy nhà thứ nhất là dãy nhà có cửa, dãy nhà thứ hai là tiền sảnh, dãy nhà tứ ba là phòng ngủ hoặc nhà ở nơi sinh hoạt của phụ nữ và gia đình, những người bình thường không được phép vào.

Tứ hợp viện có bao gồm nhiều kiểu nhà khác nhau, nhưng phổ biến và tiêu biểu nhất là Bắc Kinh Tứ Viện. Kiểu nhà này có hình khối vuông vắn, gọn gàng, nhà hướng Bắc là chính phòng, nhà hướng Nam là đảo toạ còn hướng Đông Tây là sương phòng.

4.2 Về bố cục phân chia không gian

Các gian nhà đều có tường bao quanh khép kín, duy nhất chỉ có góc hướng Đông Nam mở ra. Tuỳ cấp độ khác nhau mà trong tứ hợp viện còn bố trí vườn hoa, hồ cá, hành lang, núi giả, thư phòng,… xứng đáng là một giang sơn riêng biệt cho từng gia tộc.

Tứ hợp viện truyền thống được xây dựng theo bố cục đối xứng, có trục đường chính rõ nét. Bố cục đối xứng nghiêm cần này đã tạo nên bầu không khí trang nghiêm, khiến nhà chính rộng lớn nằm ở trục chính trở nên uy nghiêm.

Nhà tứ hợp viện nhỏ sẽ bao gồm 13 phòng, tứ hợp viện nhị tiến nhất viện hoặc tam tiến nhị viện có thể gồm tới 25 đến 40 gian phòng.

4.3 Về ngoại thất

Tứ hợp viện thường chỉ xây 1-2 tầng, chủ yếu là dạng nhà cấp 4. Mái nhà có độ cong mềm mại, làm từ gỗ tự nhiên. Tất cả các căn nhà trong tứ hợp viện đều có bậc thang để dẫn lên tiền sảnh.

Cổng chính là nơi được chú trọng vì nó là nơi thể hiện địa vị của ngôi nhà. Người Trung Quốc rất coi trọng thể diện nên cửa chính luôn rộng, thậm chí có thể trang trí bằng các bức chạm khắc đá, sự tử đá,…

5. Vì sao tứ hợp viện vô cùng đắt nhưng vẫn luôn “cháy”?

Hiện tại, nhà tứ hiện viện được giới nhà giàu Trung Quốc qua tâm và săn đón. Ngoài các khu nhà cổ vốn dĩ có nhiều tiền cũng chưa chắc có thể mua được nên giới siêu giàu đã xây dựng ngôi nhà mới theo phong cách này.

Điều này dẫn tới sự ra đời cửa không ít những Tứ Hợp Viện hiện đại ở Bắc Kinh và nhiều địa phương khác. Ngoài những ưu điểm về phong thuỷ hay mục đích sử dụng được đề cập phía trên thì những căn nhà tứ hợp viện này còn:

• Có diện tích rộng rãi để sinh hoạt và có thể dùng để cất, chứa phương tiện đi lại. Sân vườn rộng phù hợp với các hoạt động vui chơi, giải trí.
• Sở hữu một căn tứ hợp viện không chỉ giúp gia chủ thể hiện được sự uy quyền, giàu sang của gia chủ mà còn thể hiện óc thẩm mỹ. Nó để lại dấu ấn, phong cách riêng không thể trộn lẫn theo thời gian từ đó thể hiện được giá trị của văn hoá, lịch sử của nhà tứ hợp viện.

6. Ở Việt Nam có nên xây nhà tứ hợp viện hiện đại không?

Với những đặc sắc về kiến trúc cũng như ý nghĩa phong thuỷ tốt đẹp, nhiều người băn khoăn xem có nên xây nhà tứ hợp viện ở Việt Nam hay không.

Có thể nói, mặc dù là kiến trúc cổ của Trung Quốc, song do một số nét tương đồng về văn hoá, chúng được lòng rất nhiều người Việt vì: Không gian sử dụng rộng rãi, thiết kế gần với thiên nhiên, mang ý nghĩa tốt đẹp ở khía cạnh phong thuỷ,…

Tuy vật, do lối kết cấu khép kín, kiểu kiến trúc này chỉ hợp với những nơi có khí hậu mát lạnh, không phù hợp với khí hậu Việt Nam. Vì thế, hiện nay kiến trúc này chỉ được áp dụng ở các khu nghỉ dưỡng, quán cà phê, homestay hoặc khách sạn.

Tuy nhiên, với sự sáng tạo không ngừng, nhiều kiến trúc sư Việt đã thực hiện thiết kế các công trình mô phỏng lại một số đặc trưng kiến trúc này. Nó đảm bảo phù hợp với khí hậu, tâm lý người Việt, lại tận dụng được nguyên vật liệu tự nhiên.

Một số căn nhà đã được thiết kế xây dựng, tạo ra không gian sinh sống thoải mái cho nhiều thế hệ. Sự cải tiến được thực hiện một phần dựa trên kiến trúc truyền thống người Việt, đó là quần thể công trình các dãy nhà ngang liền kề và các nhà phụ tạo chữ L hoặc U chứ không khép kín như kiến trúc cổ. Điều này không chỉ tạo nét độc đoá, thân thiện với thiên nhiên mà cũng đảm bảo cho không khí được lưu thông, thoáng đãng hơn.

7. Một số thiết kế nhà tứ hợp viện đẹp

Thông qua bài viết, bạn có thể thấy được sự hấp dẫn kiến trúc độc đáo, mang đặc trưng văn hoá Trung Quốc. Tuy nhiên, chúng có thể được ứng dụng trong thực tiễn nhằm làm phong phú hơn cho kiến trúc Việt. Nếu bạn đang tìm kiếm ý tưởng nhà tứ hợp viện để ứng dụng vào kiến trúc nhà ở thì hy vọng bài viết này sẽ hữu ích đối với bạn.

BÀI VIẾT LIÊN QUAN

Chia sẻ bài viết: